Item

Abstract

Мақалада Қазақстанның қола және ерте темір дәуірі ескерткіштерінен табылған қыш ыдыстардың бетінен силикон көшірмесін алу әдісі арқылы жасалған зерттеудің алғашқы нәтижелері баяндалған. Әдіс қыш бұйымдардың бетіндегі тұқымдардың, жәндіктердің және басқа да үш өлшемді заттардың іздерін табу және сәйкестендіру мақсатында жасалды. Қыш ыдыстардағы іздерді зерттеу: 1. бұрын қандай өсімдік түрлері пайдаланылғанын анықтау; 2. қыш бұйымдар жасау үшін қандай құралдар қолданылғанын білу; 3. ежелгі қоғамда пайдаланған органикалық материалдарды табу және т.б. мүмкіндік береді. Талдауға қола және ерте темір дәуірінің ыдыстары табылған Саба қорымынан (Қостанай облысы), сонымен қатар Төртоба (Ақтөбе облысы) ерте темір дәуірі қорымынан табылған 103 ыдыс сынығы алынды. Зерттеу нәтижесінде қыш ыдыста силикон репликасы әдісін пайдалана отырып ерте темір дәуірінің Төртоба қорымында қарапайым тары сәтті сәйкестендірілді. Батыс Қазақстаннан алынған ерте темір дәуірінің тары үлгілері қыш ыдыстардың қабырғасындағы тары ізінің басылып түсуінің алғашқы мысалы болып табылады. Бұл жұмыс Батыс Қазақстанның ерте темір дәуірі қыш ыдыстарындағы алғашқы эксперименталды зерттеу болып табылады. Біздің нәтижеміз осы дәуірде тары қолданды деген жаңалықты ашып қана қоймай, сонымен қатар географиялық аймақтағы осы әдісті қолданудың сәттілігін нақтылап көрсетеді.

The article presents the first results of the study of vessels found in the monuments of the Bronze and Early Iron Ages of Kazakhstan by removing silicone casts from the surface of ceramics. The method consists in finding and identifying traces of seeds, insects and other three-dimensional objects on the surface of ceramic products. The study of ceramic prints allows: 1. identify which types of plants were used in the past; 2. establish which tools were used to make pottery; 3. discover organic materials used by ancient societies, etc. In total, 103 fragments of vessels were analyzed from the Saba burial ground (Kostanay region), where vessels of the Bronze and Early Iron Ages were found, as well as from the Early Iron Age burial ground of Tortoba (Aktobe region). As a result of the study, it was possible to successfully identify common millet at the Early Iron Age burial ground of Tortoba using the method of silicone replicas in ceramics. The discovered samples of millet of the Early Iron Age from Western Kazakhstan are the first example of millet fixation in the form of an imprint in the walls of ceramic vessels. This work is the first experimental study of ceramic prints of the Early Iron Age of Western Kazakhstan. The result not only sheds new light on the use of millet in this era, but also highlights the success of the application of this technique in this geographical area.